Kooperatifler, kadınlarla Büyükşehir arasında köprü oldu

Kentin farklı noktalarındaki kadınlar bulundukları mahallelerde ekmek üretiyor. Kimi yöresel yufka ekmeklerin üretimini sürdürürken, kimi ise ekşi mayalı Girit ekmeklerini yaşatıyor. Kırsal mahallelerde ürettikleri bu ekmekleri satma olanağı bulamayan kadınlar, kentteki kadın kooperatifleri bünyesindeki diğer kadınlarla üretim ve dayanışma sürecine girdi. Mersinden Kadın Kooperatifi, yufka ekmek üreten kadınlar için çalışma başlatırken; Akdeniz Renkli Eller Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi ise ekşi mayalı Girit ekmeğini üreten kadınlar için kolları sıvadı. İki kooperatif güç birliği yaparak, üretici kadınlar ile Mersin Büyükşehir Belediyesi arasında köprü kurdu. Kadınların ürettiği ekmekler, bu sayede 4 merkez ilçenin 40 noktasındaki Büyükşehir’in MER-EK Halk Ekmek Büfelerinde satılmaya başladı.

Bir mahallede yaşatılan kültür artık kentin tamamına yayıldı

Büyükşehir Belediyesi ile kadın kooperatiflerinin başlattığı çalışma sayesinde kültürler de yaşatılıyor. Mübadele zamanı evini ve eşyalarını bırakan Girit göçmenlerinin yanlarında getirdikleri bir yumruk boyutundaki ekşi maya zamanla büyüdü, çoğaldı. 120 yıllık geçmişe sahip ekşi mayalı Girit ekmeği, eldeki tek miras olarak kaldı. Kadınlar, tutundukları tek mirası yaşatabilmek için yazın sıcak, kışın soğuk demeden fırının başına geçti. Yıllarca ufacık bir mahallede yaşatılan kültür artık kentin tamamına yayıldı.

Yufka ekmekler kadınlara ‘ekmek kapısı’ oldu

Yufka ekmek üreten kadınlara da Mersin’den bir umut doğdu. Artık kazanç getirmediği için yufka ekmeği evlerinde yalnızca ailesi için üretmeye başlayan veya bu üretimden sınırlı kazancı olan kadınlar, yeniden bir araya gelip ekmek üretimine başladı. Bir ocağın etrafında toplanan kadınlar hamurlarını açıp sacın üzerine sürdü. Pişen ekmekler üst üste konup MER-EK’e gönderildi. MER-EK’in araçlarıyla ekmek büfelerine dağıtılan ekmekler satışa sunuldu. Satılan ekmekler, hem büfe işletmecisi kadınlara hem de üretici kadınlara kazanç sağladı. Bu sayede yörenin önemli bir kültürü olan yufka ekmeklere kent merkezinde yaşayanlar da rahatça ulaşabilme imkanı buldu.

“Kooperatifler arası iş birliği sağlamış olduk”

Mersinden Kadın Kooperatifi Başkanı Meral Seçer, kadın kooperatifleriyle iş birliği içerisinde olduklarını vurgulayarak, “Kurum ve kuruluşlarla da iş birliği yaparak hem kendi kooperatifimiz hem diğer kadın kooperatiflerinin güçlenmesi ve sürdürülebilir olabilmesi için projelerde birbirimize destek veriyoruz. Bu maksatla bir tarafı Girit köyüne de bağlı olan Akdeniz Renkli Eller Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi, Girit’in geleneksel yöntemlerle ürettikleri kendilerine has ekmeklerini üretmeleri ve bunu kooperatif tarafından pazarlama isteklerini bize iletmişlerdi” dedi.

Meral Seçer, bu süreci Akdeniz Renkli Eller Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi ile birlikte sürdürdüklerini ve MER-EK’in Girit ekmeğinin pazarlanması konusunda bir proje geliştirdiğini sözlerine ekledi. Seçer, “Böylelikle hem kooperatifler arası iş birliğini hem evde gizli kadın işgücünün ekonomik değere dönüşmesini sağlamış olduk. Yani kadınlarımız burada kendilerine ek bir gelir elde ettiler. Bunların kooperatif aracılığıyla olması ve bunun yerel yönetim tarafından desteklenmiş olması işimizi çok kolaylaştırdı. Çünkü ekmeğin üretiminden pazarlama noktasına kadar olan süreçte hep bir kadın emeği var ve kadınların toplumda ekonomik olarak var olma isteği de desteklenmiş oldu. Bu konuda MER-EK ve çalışanlarına, Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne çok teşekkür ediyoruz” diye konuştu.

“MER-EK’le birlikte ekmeklerimiz daha fazla insana ulaşmaya başladı”

Mersinden Kadın Kooperatifi Yönetim Kurulu Üyesi Eylem Bozdoğan, 4 farklı mahallede kadınların yaptığı yufka ekmeklerin kooperatif aracılığıyla MER-EK Büfelerine ulaştığını belirterek, “Kültürümüzde olan ve komşu kadınların bir araya gelip imece usulü odun ateşinde yaptıkları yufka ekmek kadınlar için bir ek gelir kaynağı olsun istedik. Bu düşüncemize Mersin Büyükşehir Belediyesi sahip çıktı. Bu ekmeklerin MER-EK Büfelerinde daha geniş bir alana yayılmasını sağladılar. Açılan bu ekmekler kooperatifimizin organizasyonuyla, MER-EK’in büfelerine dağıtılıyor. Bu tabii ki ekip ruhunu da geliştirdi. MER-EK’le birlikte ekmeklerimiz aslında daha fazla insana ulaşmaya başladı. Büfelerde satılmasıyla birlikte daha rahat ulaşmaya başladılar ve talep arttı. Talep arttıkça da kadınlarımız daha fazla kazanmaya başladı” dedi.

“120 yıllık Girit ekmeğimizi köyümüzde yapıyoruz ve pazarlama fırsatı bulduk”

Akdeniz Renkli Eller Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Başkanı Zehra Yılmaz, ekşi mayalı Girit ekmeğinin tarihinden de bahsederek, “1897-98 yıllarında büyüklerimiz Girit adasından buraya gelmek zorunda kaldıklarında kültürümüzden birer parça getirirken, ekmeğimizin de ekşi mayasını getirmişler. 120 yıllık Girit ekmeğimizi köyümüzde hala yapıyoruz ve şu anda da pazarlama fırsatı bulduk. Mersinden Kadın Kooperatifi Başkanı Meral Seçer ve Sayın Vahap Seçer Başkanımıza gidip rica ettik. Bu bizim için çok büyük bir fırsat oldu. İnsanlar köye gelip almak zorunda kalıyorlardı. Her an gelip alabilme durumları olmuyordu. Ama Büyükşehir Belediyesi’nin kocaman kitlelere sunması bizim için çok büyük bir şans oldu. Satışlarımız da çok güzel gidiyor. Kadınlarımız için de çok önemli gerçekten. Kendilerine güveni arttı. Kendi emeklerinin karşılığını aldıkları için çok sevinçliler” diye konuştu.

“Üretimin hijyenik ve kontrollü şekilde yapıldığından emin oluyoruz”

MER-EK Halk Ekmek Fabrikası’nın Gıda Mühendisi Dilara Aytuttu, kadınların ürettiği Girit ekmeklerini alıp satış büfelerinde vatandaşlara ulaştırdıklarını vurgulayarak, “Üretimin hijyenik ve kontrollü şekilde yapıldığından emin oluyoruz. Üretimden satışa kadar tamamen gözetimimizde oluyor. Kadınlar tarafından üretilen ekşi mayalı Girit ekmekleri Halk Ekmek Büfelerimiz aracılığıyla vatandaşlarımızın sofrasına geliyor. Vatandaşlarımız gönül rahatlığıyla tüketebilirler” dedi.

“Atalarımız gelirken tüm mal varlıklarını bırakıp ekşi mayayı getirmişler”

Üreticilerden Handan Şen, Girit ekmeğinin kendileri için büyük öneme sahip olduğuna dikkat çekerek, “Atalarımız Girit adasından gelirken tüm mal varlıklarını bırakıp bu ekşi mayayı kurutup getirmişler. Atalarımızdan kalan bu mirası 120 yıldır yaşatıyoruz. Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne de çok teşekkür ediyoruz. Artık bu ekmekleri tüm Mersin’e yayabiliyoruz” dedi.

“Bu ekmeğin yapılım süreci 6-6,5 saat”

Üreticilerden Medine Yalçın, 36 senedir aynı mahallede yaşadığını vurgulayarak, “54 yaşındayım. Ekşi mayalı ekmeklerimiz Girit adasından gelmiş, kayınvalidemden öğrendim, yıllardır yapıyoruz ve yiyoruz. Daha önceden kırsal bölgelerdeki etkinliklerimizde satıyorduk. Sayılı insanlara satıyorduk. Sağ olsun Vahap Seçer bize destek oldu, bütün insanlarımıza tanıtılıyor, kulübelerde satılıyor” dedi. Girit ekmeğinin yapım sürecinden de bahseden Yalçın, “Bu ekmeğin yapılım süreci 6-6,5 saat” diye konuştu.

“Evimizi geçindiriyoruz, çocuklarımızı okutuyoruz”

Üreticilerden Belda Yalçın da yaptıkları üretimle ilgili olarak, “Fırının başında olmak çok zor bir iş. Sıcak çünkü. Bize bir motivasyon oldu. Büyüklerimizin miraslarını yürütüyoruz. Büyükşehir Belediye Başkanımızın bize verdiği büyük destekten çok mutluyuz. Evimizi geçindiriyoruz, çocuklarımızı okutuyoruz. Zorluklarla uğraşıyoruz ama çok şükür iyiyiz” ifadelerine yer verdi.

“Atalarımız bu ekmeğin mayasını gelirken oradan getirdiler”

Girit ekmeği yapan üretici kadınlardan 56 yaşındaki Nilüfer Biçer, doğduğundan bu yana Bağcılar İhsaniye Mahallesi’nde yaşadığını söyledi. Girit göçmeni olduğunu da sözlerine ekleyen Biçer, “Atalarımız bu ekmeğin mayasını gelirken oradan getirdiler. Babaannem çektiklerini anlatırdı. Kuyunun içinde buğdaylarını, küncülerini, zeytinlerini, zeytinyağlarını bırakıp kaçmak zorunda kalmışlar. O hayatı yaşamışlar. Onları dinlerken ağlıyordum. Şimdi köyümüz, insanlarımız hep dağıldı. Biz şu köyde hep birlikte dostlukla, güzellikle yaşamaya devam ediyoruz ve ben köyümü de insanlarımı da çok seviyorum. Girit’in kültürünü ve ekmeğini çok seviyorum” dedi.

“Bu ocak sayesinde 2 tane daha arkadaşım ev geçindirmeye çalışıyor”

Mezitli ilçesi Kuyuluk Mahallesi’nde 2 arkadaşıyla birlikte yufka ekmek üreten Nuriye Gürpınar, buradan kazandığı parayla 3 çocuğunu okuttuğunu söyledi. Çocuklarından birisinin mühendis olduğunu vurgulayan Gürpınar, “Kazandığım parayla çocuklarımı okuttum. Okutuyorum hala. Evimi geçindiriyorum. Başka bir gelirim yok. Meral Hanım’ın sayesinde de iyi para kazanıyoruz. Bu ocak sayesinde 2 tane daha arkadaşım ev geçindirmeye çalışıyor. Beraber çalışıyoruz. Bu kazanç olmasa, destek olmasa zor duruma düşerdik. Mersinden Kadın Kooperatifi bütün kadın kooperatiflerine güç veriyor, biz de arkasındayız. Tüm kadınlar güçlüyüz. Yıkılmadık, yıkılmayacağız” diye konuştu.